१. १६ औैँ योजनाको अवधारणापत्र कहिले पारित गरिएको हो ?
विसं २०८० साउन १७
– सुशासन, सामाजिक न्याय र समृद्धिको सोचका साथ १६ औँ योजनाको अवधारणापत्र तयार गरिएको हो ।
– १५ औँ योजनाले अर्थतन्त्रलाई उत्पादनमुखी, रोजगारमूलक र आत्मनिर्भर बनाई संरचनात्मक परिवर्तन गर्ने भनिएकोमा कोभिड–१९ महामारी, बेमौसमी प्रकोप र अन्तर्राष्ट्रिय परिघटनाका कारण लक्ष्य हासिल गर्न नसकेको विश्लेषण आयोगको रहेको छ ।
– १६ औँ पञ्चवर्षीय योजनाले राजनीतिक, प्रशासनिक र न्यायिक क्षेत्रमा सुशासन, स्वास्थ्य, शिक्षा, रोजगारी, आवासलगायतका क्षेत्रमा सामाजिक न्याय र सामाजिक जीवन, आर्थिक विकास र राष्ट्रिय अर्थतन्त्रमा समृद्धि हासिल गर्ने मूलभूत उद्देश्य लिएको छ ।
– आधारपत्रले १२ वटा रूपान्तरणकारी क्षेत्र पहिचान गरेको छ ।
– समष्टिगत आर्थिक आधारको सबलीकरण, उत्पादन तथा उत्पादकत्व अभिवृद्धि, मर्यादित समावेशी रोजगारीका अवसरको सिर्जना, मानव पुँजी निर्माण र उत्कृष्ट जनशक्ति योजनालाई आधारपत्रमै महìवका साथ राखिएको छ । साथै गुुणस्तरीय तथा सर्वसुलभ स्वास्थ्य प्रणाली, गुणस्तरीय पूर्वाधार र व्यवस्थित सहरीकरण, समावेशीकरण र सामाजिक सुरक्षालगायतका विषय पनि १६ औँ योजनाको संरचनात्मक रूपान्तरणका क्षेत्रहरू रहेका छन् ।
२. नेपाल विज्ञान तथा प्रविधि प्रज्ञा– प्रतिष्ठान (नास्ट) को उपकुलपतिमा कसलाई नियुक्त गरियो ?
दिलीप सुब्बा (विसं २०८० साउन)
– नास्टको उपकुलपतिको कार्यकाल चार वर्ष हुने र थप एक पटक सोही पदमा पुनर्नियुक्त गर्न सकिने छ ।
– नास्टको प्राज्ञ सभा र परिषद्ले गरेका निर्णय र निर्देशन कार्यान्वयन गर्ने गराउने जिम्मेवारी उपकुलपतिको हुने छ ।
३. तीन महिनाको अवधिमा विश्वका आठ हजार मिटरभन्दा अग्ला १४ वटा हिमाल आरोहण गरी कीर्तिमान कायम गर्ने पर्वतारोही को हुनुहुन्छ ?
नर्वेकी आरोही क्रिस्टिन हरिला र नेपाली गाइड तेन्जेन शेर्पा (लामा)
– हरिला र शेर्पाले २०८० साउन ११ मा पाकिस्तानस्थित ‘माउन्ट केटु’ को सफल आरोहण गरेसँगै उहाँहरूले सो कीर्तिमान कायम गर्न सफल हुनुभएको हो ।
– यसअघि आरोही निर्मल पुर्जाले सन् २०१९ मा छ महिना छ दिनमा यी १४ वटा हिमालको सफल आरोहण गर्नुभएको थियो ।
४. वल्र्ड इकोनोमिक फोरमद्वारा प्रकाशित ग्लोबल जेन्डर ग्याप रिपोर्ट–२०२२ अनुसार नेपाल कति औँ स्थानमा रहेको छ ?
९६ औँ
– १४६ राष्ट्र समेटी तयार गरिएको सो प्रतिवेदन अनुसार ०.९०८ अङ्कका साथ आइसल्यान्ड पहिलो स्थानमा रहेको छ ।
– सूचीको अन्तिम (१४६ औँ) स्थानमा अफगानिस्तान (०.४३५ अङ्क) रहेको छ ।
– सो सूची अनुसार छिमेकी राष्ट्र चीन १०२ औँ (०.६८२ अङ्क) र भारत १३५ औँ (०.६२९ अङ्क) स्थानमा रहेका छन् ।
५. नेपालको पहिलो महिला डेपुटी गभर्नर को हुनुहुन्छ ?
निलम तिम्सिना ढुङ्गाना (विसं २०७७ फागुन २५)
६. राष्ट्रिय कृषि जैविक विविधता दिवस कहिले मनाइन्छ ?
माघ १
– नेपालमा विसं २०७९ देखि यो दिवस मनाउन सुरु गरिएको हो ।
– पहिलो दिवसको नारा : ‘जीवन तथा वातावरणका लागि कृषि जैविक विविधता’ रहेको छ ।
– कृषि जैविक विविधताको महत्व, मूल प्रवाहीकरण, संरक्षणका लागि विधि र पद्धतिको विकास गर्नु दिवसको मुख्य उद्देश्य रहेको छ ।
७. ह्वाइट्ली फन्ड फर नेचर (डब्लुएफएन) अवार्ड, २०२२ बाट सम्मानित नेपाली को हुनुहुन्छ ?
सोेनाम लामा (ताप्लेजुङ, रेडपान्डा संरक्षणमा सव्रिmय)
– यसअघि यो अवार्ड सन् २००५ मा चराविद् हेमसागरले प्राप्त गर्नुभएको थियो ।
८. नागरिक बडापत्रको अवधारणा ल्याउने व्यक्ति को हुनुहुन्छ ?
जोन मेजर, बेलायत
– सेवाग्राहीहरूको सर्वोपरि हितका लागि नागरिक बडापत्रको अवधारणा ल्याउने व्यक्ति बेलायतका पूर्वप्रधानमन्त्री जोन मेजर हुनुहुुन्छ ।
– विश्वमा नागरिक बडापत्रको सुरुवात सन् १९९१ जुलाई २२ मा बेलायतबाट भएको हो ।
– नेपालमा नागरिक बडापत्रको प्रयोग विसं २०५६ देखि सुरु भएको हो ।
– नेपालमा क्षतिपूर्तिसहितको नागरिक बडापत्रको सुरुवात विसं २०७० वैशाख २ देखि भएको हो ।
९. काठमाडौँमा पुनः ‘नो हर्न’ अभियान कहिलेदेखि सुरु गरिएको हो ?
विसं २०७९ साउन २२
– पहिलो पल्ट ध्वनि प्रदूषण नियन्त्रणका लागि विसं २०७४ वैशाख १ देखि यो अभियान सुरु गरिएको थियो ।
१०. परराष्ट्र सेवा दिवस कहिले मनाइन्छ ?
जेठ १०
– (नेपाल वैदेशिक सेवा (गठन तथा श्रेणी विभाजन) नियमहरू, २०१८ को तर्जुमा भई नेपाल राजपत्रमा प्रकाशित भएको दिन २०१८ जेठ १० गतेको
संस्मरणमा सो दिन परराष्ट्र सेवा दिवस मनाउन थालिएको हो ।)
११. फिफाद्वारा सन् २०२६ को विश्वकप फुटबल प्रतियोगितामा एसियाबाट कति टोलीको कोटा निर्धारण गरिएको छ ?
आठ
१२. सरकारले हप्तामा दुई दिन सार्वजनिक बिदा दिने व्यवस्था परीक्षणका रूपमा कहिलेदेखि कार्यान्वयनमा ल्याएको थियो ?
विसं २०७९ जेठ १
– यो व्यवस्था लागु भएसँगै कार्यालय समय सोमबारदेखि शुव्रmबारसम्म बिहान साढे ९ बजेदेखि बेलुका साढे ५ बजेसम्म कायम भएको थियो ।
– कात्तिक १६ देखि माघ १५ गतेसम्म कार्यालय समय बिहान साढे ९ बजेदेखि बेलुका साढे ४ बजेसम्म कायम भएको थियो ।
– विसं २०७९ असार १ गतेदेखि यो व्यवस्था हटाइयो ।
१३. विश्व पुस्तक तथा प्रतिलिपि अधिकार दिवस कहिले मनाइन्छ ?
अप्रिल २३
– सन् २०२३ को नारा : ‘इन्डिजेनियस ल्याङ्ग्वेज’ रहेको छ ।
– यो दिवस सन् १९९५ देखि मनाउँदै आइएको छ ।
१४. नेपाल इन्स्टिच्युट फर पोलिसी रिसर्चद्वारा सार्वजनिक नेपाल कम्पिटेटिभनेस इन्डेक्स–२०२२ अनुसार सात प्रदेशमध्ये उत्कृष्ट स्थानमा रहन सफल प्रदेश कुन हो ?
बागमती प्रदेश
१५. प्रसिद्ध वैज्ञानिक थोमस अल्भा एडिसनको जन्म कहिले भएको हो ?
सन् १८४७ फेब्रुअरी ११
– अमेरिकाको ओहायो राज्यमा एडिसनको जन्म भएको हो ।
– ग्रामोफोन, विद्युत् बल्ब, चलचित्र क्यामेरा, प्रोजेक्टरको आविष्कार गर्ने वैज्ञानिक एडिसन हुन् ।
– टेलिफोनबाट सर्वप्रथम ‘हेलो’ शब्द प्रयोग गर्ने वैज्ञानिक एडिसन हुन् ।
– हालसम्म सबैभन्दा धेरै आविष्कार गर्ने वैज्ञानिकका रूपमा एडिसनलाई चिनिन्छ ।
– थोमस अल्भा एडिसनको मृत्यु सन् १९३१ अक्टोबर १८ मा भएको हो ।
१६. नहर तथा जियोलोजी अड्डाको स्थापना कहिले भएको हो ?
विसं १९८६
– नेपालमा भौगर्भिक अध्ययन एवं खानी अन्वेषणका लागि विसं १९८६ मा सर्वप्रथम नहर तथा जियोलोजी अड्डाको स्थापना गरिएको हो ।
– नहर तथा जियोलोजी अड्डालाई विसंं १९९९ मा खानी अड्डा र विसंं २०२४ मा भौगर्भिक सर्वेक्षण विभाग बनाइएको हो ।
– २०३३ मा सो विभागलाई खानी तथा भूगर्भ विभाग नामकरण गरिएको हो ।
१७. शिक्षालाई जीवनको आधार मानी व्यावसायिक शिक्षाको सुरुवात गर्ने राजा को हुन् ?
जयस्थिति मल्ल
– नेपालमा आधुनिक शिक्षाको सुरुवात विसं १९१० मा दरबार हाइस्कुलको स्थापनापछि भएको हो ।
– नेपालमा पहिलो टेक्निकल स्कुलको स्थापना विसं १९८७ मा प्रधानमन्त्री भीमशमशेरको पालामा भएको हो ।
– राज्यका तर्फबाट छात्रवृत्ति दिने प्रथाको सुरुवात पृथ्वीनारायण शाहले गरेका हुन् ।
– नेपालबाट एसएलसी परीक्षा दिन पाइने व्यवस्था जुद्धशमशेरले गरेका हुन् ।
– नेपालमा सर्वप्रथम एसएलसी परीक्षा बोर्डको गठन विसं १९९० कात्तिक १६ मा भएको हो ।
१८. ‘द भेरा सी रुविन अब्जरभेटरी’ कहाँ रहेको छ ?
चिलीको केरो पचोन
– यसलाई विश्वकै ठुलो डिजिटल क्यामेरा मानिएको छ ।
१९. नेपालको स्विट्जरल्यान्ड भनी जिरी (दोलखा) लाई चिनिन्छ भने नेपालको श्रीलङ्का भनी कुन ठाउँलाई चिनिन्छ ?
कोशीटप्पु
नेपालको मरुभूमि : मुस्ताङ
नेपालको दार्जिलिङ : जुम्ला
नेपालको चेरापुञ्जी : लुम्ले (कास्की)
एग बास्केट अफ नेपाल : चितवन
नेपालको फोकल्यान्ड टापु : सुन्दर हरैचा (मोरङ)
नेपालको बनारस : रिडी, पाल्पा
नेपालको माउन्ट फुजी : मनास्लु
नेपालको ताजमहल : रानीमहल (पाल्पा)
२०. प्रसिद्ध कलाकार लिओनार्दाे दा भिन्चीको जन्म कहिले भएको हो ?
सन् १४५२ अप्रिल (इटाली)
– (मोनालिसा, द लास्ट सुपर, लेडी विथ एन एम्पाएर, भर्जिन अफ द रक्स, द भिट्रुभियन म्यान, सल्भेटर मुन्डी उनका चर्चित कलाकृति हुन् । उनको निधन ६७ वर्षको उमेरमा सन् १५१९ मे २ मा भएको हो ।)
२१. रुद्राक्षको राजधानी भनी कुन जिल्लालाई चिनिन्छ ?
सङ्खुवासभा
२२. नगरपालिकामा गठन हुने स्थानीय राजस्व परामर्श समितिको संयोजक को हुने व्यवस्था छ ?
नगरपालिकाको उपप्रमुख
२३. ‘सेम डे टुरिस्ट’ भन्नाले के बुझिन्छ ?
एक रात वास नबस्ने अर्थात् जुन दिन आयो त्यसै दिन फर्किने पर्यटक
२४. कुन हिमाललाई अफ्रिकाको छानो भनेर पनि सम्बोधन गरिन्छ ?
किलिमञ्जरो
– अफ्रिकी महादेशको तान्जानियामा अवस्थित यो हिमाल त्यहाँको आकर्षक पर्यटीय गन्तव्य पनि हो ।
– यो अफ्रिकाको सबैभन्दा अग्लो हिमालका रूपमा रहेको छ ।
– यो हिमाल आरोहण गर्दा विशेष तयारी र हिमाल चढ्दा चाहिने विशेष उपकरणहरू आवश्यक नपर्ने तर उचाइका कारण हुने ‘अल्टिच्युड सिकनेस’ भने लाग्न सक्ने छ ।
२५. डब्लुएचओले दक्षिण एसियाली राष्ट्रहरूमा अत्यावश्यक औषधि तथा परीक्षणसम्बन्धी सामग्रीहरू सस्तो एवं सुलभ बनाउने निर्णय कहिले गरेको हो ?
सन् २०१८ सेप्टेम्बर ५
प्रस्तुतकर्ता : टङ्क केसी